Son periyotlarda fiziki olarak rastgele bir rahatsızlığı bulunmadığı halde yaşadığı kimi belirtileri kendince yorumlayarak önemli bir hastalığı olduğunu düşünen ve ağır bir telaş sorunu yaşayan şahısların sayısı gün geçtikçe artıyor. Bu durumhipokondriyazis ya da hastalık telaşı bozukluğu olarak isimlendiriliyor. Bu rahatsızlık ile karşı karşıya olanların günlük sorunlarla başa çıkma mahareti azalabiliyor, ömür kalitesi düşüyor ve kişi doktora gitmekten de kaçınabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uzman Klinik Psikolog Gizem Mine Çölümlü, hastalık tasası bozukluğu (hipokondriyazis) hakkında bilgi verdi.
Hasta olma korkusu iş ve toplumsal ömrü olumsuz etkiliyor
Hastalık korkusu bozukluğu kişinin önemli bir hastalığa yakalanma korkusu yahut kişinin aslında bu hastalığa sahip olduğu inancıyla ilgili ağır tasa ile kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Önemli bir hastalığa yakalanma mümkünlüğünü öbür insanlardan daha yüksek olarak değerlendirirler. Kişi; çarpıntı, terleme, kas ağrısı, uyuşma, sırt ağrısı, karın ağrısı, şişkinlik, öksürük, baş ağrısı üzere belirtileri önemli algılayarak kıymetli bir rahatsızlığın belirtisi olarak yorumlar. Kâfi seviyede tıbbi tetkik ve değerlendirmeler yapılmasına karşın, kişinin bedensel bir rahatsızlığı olduğuna dair inancı devam eder. Bu korkuların dış görünüm ile ilgili olmaması ve bu ağır telaş ve bedensel uğraşın en az 6 ay sürüyor olması toplumsal, mesleksel ve başka alanlarda fonksiyonellik kaybına yol açması başka teşhis kriterlerindendir.
DSM (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) 5 Teşhis Kriterleri’ne nazaran hastalık tasa bozukluğuna sahip insanlarda bu belirtiler bulunur:
- Kişi ağır bir hastalığı olduğunu ya da olacağını düşünüp durur.
- Kişide bir hastalık belirtisi yoktur ya da çok hafif belirti vardır. Ailesinde bir hastalık hikayesi bulunuyorsa ya da hastalık riski varsa bunu daima ve çok seviyede düşünür.
- Kişi sıhhatiyle ilgili çarçabuk dehşete kapılır ve yüksek seviyede bir tasa duyar.
- Başka bir rahatsızlık durumu varsa ya da hastalık çıkma mümkünlüğü yüksekse, (örneğin ailede bir hastalık hikayesi varsa) bu bahiste daima düşünüp durmak çok bir düzeydedir
- Kişi hastalık belirtilerine karşı bedenini daima araştırır ve tabip ya da hastaneye gitmekten de kaçınır.
- Hastalıkla ilgili düşünüp durma; bedensel belirti bozukluğu, panik bozukluğu, bedensel algı bozukluğu, takıntı-zorlantı bozukluğu ya da sanrılı bozukluk, bedensel çeşit üzere öteki bir ruhsal hastalıkla daha âlâ açıklanamaz.
- Hastalıkla uğraşıp durma mühleti en az altı aydır lakin korkulan özgül hastalık bu müddet zarfında değişebilir.
Küçük bir hastalık belirtisi bile çok önemli algılanıyor
Hastalık tasası bozukluğuna sahip şahıslar bu durumun çok mantıklı olmadığının farkında olsalar bile kaygılanmaya devam ederler. Kanıları ve konuşmaları çoklukla fizikî hastalıklarla ilgili kaygılar etrafında döner. Kimi olgularda ise kişi niyet ve bedensel uğraşlarının mantıksız olduğunun şuurunda olmayabilir. Bir hastalığı olduğuna dair ağır telaş yaşamaları küçük fizikî değişimleri dahi (yorgunluk, ağrıyan kas, küçük bir yara gibi) önemli bir rahatsızlığın habercisi olarak yorumlamalarına sebep olur. Cinsiyet ve öbür sosyodemografik (eğitim, uygar durum gibi) özellikler bu rahatsızlıkta belirleyici değildir.
Tedavide ilaç takviyesi ve psikoterapi düzgün sonuçlar veriyor
Hastalık telaşı bozukluğu genç yaşta başlamakla birlikte, 40-60 yaş ortasında da sıkça rastlanmaktadır. Tedavide en uygun sonuç, tabip denetiminde ilaç dayanağı ve psikoterapi kombinasyonu biçimindedir. Psikoterapidesteği ile kişinin bedensel belirtilerini felaket olarak görmesine yol açan tetikleyici etkenler ve bu tasaya özdeş belirtiler üzerinde durulur. Tedavi uygulandıkça da kişi daha üretken, daha fonksiyonel ve daha uygun hissedebilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı